ورزش در استان کردستان، همواره تلفیقی از شور مردمی، استعدادهای جوان و البته کمبودهای ساختاری بوده است. در حالی که قهرمانان بسیاری از دل این دیار برخاسته‌اند، اما زیرساخت‌های فرسوده، محدودیت منابع و نبود سیاست‌گذاری منسجم، رشد پایدار این حوزه را با چالش مواجه کرده است. برای واکاوی دقیق‌تر این وضعیت با دو سؤال مشترک؛ نخست نقاط ضعف و قوت ورزش استان در سال گذشته و دوم راهکارهای توسعه ورزش کردستان در سال 1404 به سراغ مدیران هیأت‌های ورزشی رفته‌ایم تا از زبان آنها، تصویری واقعی و بی‌پرده از حال و آینده ورزش کردستان ترسیم کنیم. هر چند برخی از رؤسای هیأت های ورزشی جانب احتیاط را در نظر گرفتند و حاضر به همکاری نشدند و به سؤالات ما پاسخ ندادند اما در نهایت با هفت نفر گفتگو کردیم به این امید که راهکارهای ارائه شده بتواند راه‌گشای ورزش استان کردستان در سال 1404 باشد.
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
تفاهم نامه ای که اجرا نشد و وعده‌هایی که باید عملیاتی شود
امید شیخ احمدی رئیس هیأت ژیمناستیک و یکی از مطرح‌ترین داوران ژیمناستیک کشور در مورد وضعیت ورزش استان در سال گذشته گفت: باید کارشناسان اداره کل ورزش و جوانان در این زمینه اظهار نظر کنند اما به نظر من ارتباط حسنه اداره کل با هیأت های ورزشی یکی از نقاط قوت ورزش استان بود و یکی دیگر از نقاط قوت این بود که با حمایت اداره کل و معاونت ورزش قهرمانی توانستیم رشته های زیر شاخه ژیمناستیک را در استان توسعه دهیم و با تمام کمبودها و با تلاش هیأت های شهرستانی عنوان‌های بسیاری کسب کردیم.
شیخ احمدی ادامه داد: هر چند متأسفانه هیأت ژیمناستیک در سال گذشته هیچ بودجه ای از اداره کل دریافت نکرد و چون سالنی هم در اختیار نداشت نتوانست درآمدی را کسب کند در واقع رئیس هیأت هم به دنبال جذب منابع بود و هم بحث فنی را باید دنبال می‌کرد که این یک نقطه ضعف است. نبود حامی مالی هم معضل بزرگی برای اداره کل ورزش و جوانان شده است و در تقسیم بودجه میان هیأت های ورزشی بر اساس عملکرد و جایگاه هیأت های ورزشی توجه نشد و حتی بر اساس تفاهم نامه ورزشی که میان اداره کل و هیأت های ورزشی منعقد شده بود عمل نکردند که این هم یکی از نقاط ضعف بود.
رئیس هیأت ژیمناستیک کردستان اظهار داشت: در بحث تجهیزات و امکانات ورزش استان به خصوص رشته ژیمناستیک در مضیقه است و وسایل ما قدیمی شده که سال‌هاست این مشکل را گوشزد می‌کنیم اما متأسفانه توجه نمی‌شود که اگر هرسال قسمتی از تجهیزات ما به روز رسانی می‌شد بودجه کمتری لازم داشت اکنون سالن و تجهیزات بهتری در اختیار داشتیم چون ورزش قهرمانی تجهیزات و حمایت می‌خواهد.
شیخ احمدی اظهار داشت: قرار بود سال گذشته از مربیان و داوران فعال رشته های مختلف تجلیل شود که این کار صورت نگرفت در حالی که مربیان نقش اصلی را در پرورش و شکوفا شدن ورزشکاران دارند که اگر یک تجلیل خشک و خالی هم از آنها نشود برای ادامه کار دلسرد می‌شوند. بحث پایگاه قهرمانی در استان کمرنگ است و قهرمانان ورزشی هیچ ارز یابی نمی‌شوند.
وی در مورد راهکارهای توسعه ورزش استان در سال جاری گفت: برای پیشرفت ورزش استان در سال 1404 باید برنامه ریزی اصولی برای بازی‌های آسیایی 2026 داشته باشیم نه اینکه سه چهار ماه مانده به بازی‌ها به فکر بیفتیم باید هم اکنون مشخص کنیم در چه رشته های ورزشکاران، داوران و مربیان ما توان کسب سهمیه در بازی‌های آسیایی را دارند حمایت شوند تا در سال 1405 نماینده بیشتری در بازی‌های آسیایی داشته باشیم مثل دوره قبل نباشد که فقط 2 نماینده مربی و داور داشتیم.
رئیس هیأت ژیمناستیک استان اظهار داشت: نظارت بر عملکرد هیأت های ورزشی یکی از وظایف اداره کل است و قول‌هایی که در زمان انتخابات هیأت می‌دهند اگر هر کدام به سه وعده خود عمل کنند قطعاً شاهد توسعه بیشتر ورزش استان خواهیم بود و اداره کل باید از رؤسای هیأت که توسط مجمع انتخاب می‌شوند حمایت کند چون یک سری افراد هستند که دوست ندارند ورزش استان رشد کند و همیشه به دنبال حاشیه هستند.
شیخ احمدی در پایان سخنان خود گفت: اداره کل ورزش باید در صد جذب اسپانسر برای ورزش استان باشد و اگر اسپانسری پیدا شد فقط برای چند رشته خاص نباشد بر اساس ضوابط باشند نه روابط! که اگر این شرایط فراهم نباشد برای بقیه هیأت های ورزشی باعث دلسردی و رکود می‌شود.
ورزش استان از وجود حامیان بخش دولتی بی بهره است
جمشید خیرآبادی رئیس هیأت کشتی کردستان در مورد نقاط قوت ورزش استان در سال گذشته گفت: استقبال جامعه از ورزش به طور کلی امیدوار کنند بود و آرامشی در اداره کل و اداره شهرستان‌ها حاکم است که این امر می‌توانند باعث شد برنامه ریزی بلندمدتی برای ورزش استان و امیدوار به حضور نمایندگان بیشتر از کردستان در مسابقات آسیایی، جهانی و المپیک بود.
وی اظهار داشت: اما متأسفانه ارگان‌های دولتی و خصوصی به خصوص شهرداری‌ها به وظایف خود در قبال ورزش عمل نکردند و هیچ برنامه ای برای این بخش ندارند و هیچ کمکی به اداره ورزش نمی‌کنند این در حالی است که ورزش تنها وظیفه اداره ورزش و جوانان نیست و این اداره به تنهایی نمی‌تواند تمام مشکلات ورزش را حل کند.
خیرآبادی ادامه داد: اگر می‌خواهیم ورزش تأثیر مثبتی بر ناهنجاری‌های جامعه از جمله اعتیاد و سلامت داشته باشد نیازمند تغییر نگاه مدیران همه دستگاه ها و ارگان‌ها به ورزش است که متأسفانه مدیران ما دیدگاه مثبتی به ورزش و فواید آن ندارند و اگر مسئولین به رسالت خود در رابطه با ورزش عمل نکنند روز به روز ورزش ما ضعیف می‌شود و در واقع مسئولین اطلاع و آگاهی کافی از معجزات ورزش ندارند و با بودجه کمی که وزارت ورزش در اختیار اداره کل قرار می‌دهد نمی‌تواند انتظار داشت ورزش استان بیشتر از این پیشرفت کنند.
رئیس هیأت کشتی کردستان در پاسخ به سؤال دوم و راهکارهای توسعه ورزش در سال جاری گفت: برای پیشرفت ورزش استان باید دستورالعملی از طرف استانداری برای جذب اسپانسر صادر شود و ضمانت اجرایی و قانونی داشته باشد و از طرح مولدسازی برای ساخت مغازه در ورزشگاه‌های ملک نیا، 22 گولان، تختی، آزادی و دیگر نقاط استان استفاده شود و در اختیار هیأت های ورزشی قرار گیرد تا درآمد پایداری داشته باشند و در کنار آن هم هیأت های ورزشی با برگزاری کلاس‌های مربیگری، داوری، بدن‌سازی، روان شناسی و دانش افزایی ضمن کسب درآمد برای ارتقا سطح کمی و کیفی رشته مربوطه تلاش کنند.
تغییر نگاه و فکر از ضرورت‌های توسعه ورزش استان است
میلاد سیار قهرمان اسبق دوومیدانی و مربی فعلی تیم ملی در مورد نقاط قوت ورزش کردستان در سال 1403 گفت: برخی از رشته های ورزشی از جمله وزنه برداری، تنیس روی میز، دوومیدانی، کشتی جزء رشته های بوده‌اند که در سطح ملی و بین‌المللی عنوان کسب کرده‌اند و ورزش کردستان این پتانسیل را دارد که در برخی رشته های دیگر هم صاحب عنوان باشد و ورزشکار به تیم ملی معرفی نماید.
سیار ادامه داد: لازمه ورزش قهرمانی ورزش همگانی است که در سال گذشته شاهد رویکرد بیشتر مردم به صورت خودجوش در قالب گروه‌های ورزش صبحگاهی بودیم که این امر نشان می‌دهد جامعه به ورزش و سلامت توجه بیشتری دارد که ما می‌توانیم از دل ورزش همگانی نفرات مستعد را شناسایی و جذب ورزش قهرمانی کنیم.
مربی تیم ملی دوومیدانی در مورد نقاط ضعف ورزش استان اظهار داشت: در بحث زیرساخت‌ها ورزشی در مضیقه هستیم و از حداقل‌ها در این بخش برخوردار هستیم و اکثر رشته های ورزشی از نبود سالن تخصصی رنج می‌برند و در کنار آن هم با کمبود خوابگاه ورزشی و نبود کلینیک تخصصی ورزشی مواجه هستیم هر چند مدیران برای رفع این مشکلات تلاش می‌کنند اما حل این معضلات نیاز به تلاش بیشتری دارد و باید با تشکیل اتاق فکر قوی و برنامه ریزی مناسب در صدد رفع موانع موجود بر سر راه توسعه ورزش استان باشیم که متأسفانه هنوز تفکرات قدیمی در ورزش کردستان وجود دارد که باعث رشد لاک پشتی ورزش شده است. باید یک حرکت صورت بگیرید تا بتوانیم در یک سال و نیم باقی مانده به بازی‌های آسیایی حداقل چند ورزشکار داشته باشیم. در هیأت دوومیدانی هدف ما بازی‌های آسیایی بوده و امیدوار به حضور نماینده دوومیدانی کردستان در رقابت‌های آسیایی 2026 هستیم.
میلاد در مورد راهکارهای توسعه ورزش استان در سال 1404 گفت: خوشبختانه در جامعه مردم به این نتیجه رسیدند که قسمتی از وقت خود را به ورزش اختصاص دهند که برای توسعه ورزش باید زیرساخت‌ها و شرایط فراهم باشد تا از دل این ورزش همگانی هم سلامت جامعه تضمین شود و هم ورزش قهرمانی تقویت شود و در کنار آن میزبانی مسابقات مختلف باعث توسعه ورزش استان می‌شود که این کار نیاز به برنامه ریزی قوی و حامی مالی دارد و در کنار آن زیر پروژه های نیمه تمام ورزشی از جمله سالن 6 هزار نفری، خوابگاه 400 نفره، سالن دوومیدانی تکمیل شد و به شایسته سالاری در ورزش توجه شود افراد در جایگاه واقعی خود قرار گیرند از معرفی قهرمانان پوشالی جلوگیری شود و قهرمانان واقعی به جامعه معرفی شوند، سطح و جایگاه هیأت های ورزشی مشخص شود و بودجه های ورزشی بر اساس عملکرد هیأت ها پرداخت شود تا هیأت ها و ورزشکاران فعال از ادامه کار دلسرد نشوند و حامیان مالی پای کار بیایند تا ورزش کردستان در سال 1404 موفقیت‌های بیشتری را کسب کند.
تکلیف مدیریت ورزش استان مشخص شود
شاهو جوانمردی رئیس سابق هیأت وزنه برداری و دبیر فعلی هیأت بدن‌سازی و پرورش اندام کردستان در مورد نقاط قوت ورزش استان گفت: با توجه به ثبات مدیریت در چند سال گذشته ورزش استان توانست در تعدادی از رشته های ورزشی از جمله وزنه برداری افتخاراتی برای کردستان کسب کند که از نقاط قوت ورزش استان بود و در کنار آن هم تغییرات در سطح معاونین اداره کل از جمله معاون ورزش قهرمانی، معاون توسعه مدیریت و بانوان که نفرات شایسته و مقبول جامعه ورزش انتخاب شدند از دیگر نقاط قوت ورزش استان در سال 1403 بود.
جوانمردی در مورد نقاط ضعف ورزش استان در سال گذشته گفت: اما در سال گذشته با توجه به تغییراتی که در رأس هیأت های ورزشی ایجاد شد برخی از این هیأت ها که از هیأت های قوی از نظر مدال آوری بودند تا کنون ساماندهی نشده‌اند و حدود یک سال است با سرپرست اداره می‌شوند به واقع در کار این هیأت خلل ایجاد شد که این یک نقطه ضعف برای ورزش استان است که نتوانست این هیأت را سامان بدهد.
دبیر هیأت بدن‌سازی و پرورش اندام کردستان در مورد راه های پیشرفت ورزش استان در سال 1404 گفت: با توجه به شناختی که از ورزش دارم باید مدیریت ورزش استان تعیین تکلیف شود اگر قرار است تغییر ایجاد و یا تثبیت مدیریت باشد باید هر چه زودتر اعلام شود تا ورزش و هیأت های ورزشی از این سردرگمی خارج شوند و با استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود به فکر برنامه ریزی بلند برای توسعه و پیشرفت بیشتر ورزش استان برای سال جاری و سال‌های آینده باشیم.
مدیران استان برای پیشرفت ورزش استان چه کرده‌اند؟
امید مهتاب رئیس هیأت والیبال کردستان در پاسخ به سؤالات این گزارش گفت: به نظر من ورزش بحث کلان در جامعه است و فقط مختص به اداره کل ورزش و جوانان نیست و آنها به تنهایی نقشی در پیشرفت و یا پسرفت ورزش استان ندارند و تا زمانی که مسئولین استانی شامل استاندار، نمایندگان مجلس، مدیران کل و شهرداران شهرهای مختلف استان در بحث مادی توجه ویژه ای به ورزش نداشته باشند نمی‌توان انتظار پیشرفت در این بخش را داشت.
مهتاب ادامه داد: هر کسی هم به عنوان مدیر دستگاه ورزش انتخاب شود ما نباید انتظار داشته باشیم که کار فوق‌العاده ای انجام دهد، در هر جلسه ای که مسئولین حضور داشته‌اند مشکلات ورزش از جمله نبود اسپانسر بیان شده است اما در عمل شاهد هیچ گونه اقدام و تغییر نبوده ایم! این روندی که در سال‌های اخیر مشاهده کرده‌ایم پیشرفتی حاصل نمی‌شود هر چند تک نفراتی بوده‌اند که در ورزش کشور با تلاش فردی توانسته‌اند خودی نشان داده‌اند که درخشش آنها برنامه ریزی شده و کار سازمانی نبوده است.
رئیس هیأت والیبال استان اظهار داشت: در ورزش استان استعداد ها و توانایی‌های زیادی وجود دارد اما آیا کسی بوده که دست آنها را بگیرد؟ اداره کل ورزش و هیأت های ورزشی به تنهایی نمی‌توانند بار ورزش را به دوش بکشند، کاش شما این سؤال را از استاندار، نمایندگان مردم مجلس و شهرداران مطرح می‌کردید که برای پیشرفت ورزش استان چه اقدام اساسی انجام داده‌اند؟
مهتاب در پایان سخنان خود گفت: هیأت های ورزشی به عنوان اجرا کننده فعالیت و برنامه های ورزشی باید بودجه ای در اختیار داشته باشد تا بتواند برنامه های خود را اجرا کند و به پیشرفت ورزش کمک کنند پس نیاز است همه مدیران دولتی و نمایندگان مجلس برای جذب اسپانسر و منابع مالی برای بخش ورزش تلاش کنند تا اداره کل ورزش با کمک هیأت های ورزشی بتوانند برنامه های خود را توسعه ورزش کردستان پیاده کنند.
تمرکز نامتوازن بر روی برخی رشته ها و لزوم راه اندازی لیگ‌های استانی
چیاکو نظری رئیس هیأت انجمن‌های ورزشی استان کردستان در مورد نقاط قوت ورزش کردستان در سال ۱۴۰۳ گفت: پیشرفت در ورزش قهرمانی و کسب مدال‌های متعدد در مسابقات ملی و بین‌المللی به ویژه در کشتی، قایقرانی، پرورش اندام و دوومیدانی و حضور پررنگ بانوان کردستانی در رقابت‌های کشوری و بین‌المللی و در بحث توسعه زیرساخت‌های ورزشی افتتاح و بهره‌برداری از چندین سالن ورزشی در شهرهای محروم مانند بانه، دهگلان، دیواندره و کامیاران و پیشرفت پروژه‌های نیمه‌تمام مانند مجموعه ورزشی ۲۲ گولان سنندج از جمله نقاط قوت ورزش استان در سال گذشته بود.
نظری ادامه داد: رشد ورزش همگانی افزایش برنامه‌های کوهنوردی، دوچرخه‌سواری، و پیاده‌روی با استفاده از ظرفیت‌های طبیعی استان، استقبال خوب از المپیادهای درون استانی و رویدادهای محلی و مدیریت منسجم هماهنگی بهتر بین اداره کل ورزش و جوانان، هیأت‌های ورزشی، و بخش خصوصی تحت مدیریت خانم غلام ویسی و معاونت آقای خاکی از دیگر نقاط قوت ورزش کردستان بود.
رئیس هیأت انجمن‌های ورزشی استان کردستان در مورد نقاط ضعف ورزش هم گفت: کمبود بودجه و اعتبارات که باعث شد برخی پروژه‌های عمرانی ورزشی به دلیل کمبود بودجه دولتی با تأخیر مواجه شدند و کمبود حمایت مالی از ورزشکاران مستعد در رشته‌های کمتر مورد توجه را شاهد باشیم در کنار آن ضعف در جذب اسپانسر و سرمایه‌گذار که عدم تمایل بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در ورزش به دلیل نبود مشوق‌های قوی وابستگی زیاد به بودجه دولتی و عدم خودکفایی مالی برخی هیأت‌های ورزشی از نقاط ضعف ورزش استان بود.
نظری اظهار داشت: تمرکز نامتوازن روی برخی رشته‌ها و توجه بیشتر به ورزش‌هایی مانند کشتی، بسکتبال و فوتبال و غفلت نسبی از رشته‌های دیگر مانند انجمن‌های ورزشی، شنا، ژیمناستیک، کبدی، تیراندازی و ضعف در رسانه‌ای کردن موفقیت‌ها، عدم معرفی مناسب دستاوردهای ورزشی کردستان در سطح ملی و کمبود مستندسازی و پوشش رسانه‌ای برای الهام‌بخشی به نسل جوان از دیگر نقاط ضعف ورزش کردستان بود.
وی راهکارهای پیشرفت ورزش استان در سال 1404 در چند بخش عنوان کرد که شامل: تقویت زیرساخت‌ها و مدیریت منابع، تسریع در اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام، توسعه سالن‌های چندمنظوره در شهرهای کوچک و روستاها برای عدالت ورزشی، استفاده از ظرفیت خیرین ورزشی برای تأمین تجهیزات و ساخت اماکن ورزشی، توسعه ورزش بانوان و استعدادیابی، افزایش حمایت مالی و بورسیه برای ورزشکاران مستعد به ویژه دختران، راه‌اندازی لیگ‌های محلی با حمایت شرکت‌های بزرگ (مانند لیگ والیبال یا بسکتبال بانوان)، راه‌اندازی لیگ‌های دانش‌آموزی و دانشگاهی برای گسترش پایه ورزش.
انتخاب مدیران کاری در اولویت باشد
امیر جماران رئیس هیأت بسکتبال کردستان در پاسخ به سؤال اول ما گفت: در سال ۱۴۰۳ ورزش کردستان نشان داد که تکیه بر استعداد های بومی و برنامه ریزی صحیح می‌تواند استان را در ردیف اول تا پنجم کشوری جای دهد، ولی متأسفانه ضعف اقتصادی بالطبع مسئله تأمین مالی و اسپانسر ینگ باعث شکست در پله های نهایی و کوچ استعدادهای شگفت انگیز کردستانی می‌شود.
جماران در مورد راهکارهای پیشرفت ورزش استان اظهار داشت: در سال جدید و تشکیلات جدید استانی و انتخاب مدیران کاری نه شعاری و نمایشی در ورزش و تغییر در انتخاب روسای فعال جهت هیأت های پر طرفدار، مدال و رتبه آور در کشور هم‌سویی تمام ادارات و ارگان‌ها با جذب اعتماد بخش خصوصی و تسهیلات جذاب جهت ترغیب آنان برای ورود به عرصه ورزش با تمرکز و نظارت بر هزینه کرد آن با محاسبه فایده در خروجی توسط کمیسیون متشکل از ذینفعان و صاحب‌نظران رشته ها از تشتت و پراکندگی مراکز تصمیم گیری می‌توان نتیجه مطلوب را دریافت نمود به توسعه ورزش کردستان امیدوار شد
///////////////////////////////////////////////////////////////
پاورقی:
تحلیل وضعیت ورزش کردستان؛ میان پتانسیل‌های نهفته و موانع مزمن یکی از نکات مشترکی که در صحبت‌های اغلب مدیران هیأت‌های ورزشی کردستان به چشم می‌خورد، نبود یک چشم‌انداز بلندمدت و منسجم برای توسعه ورزش در استان است. با اینکه بسیاری از شهرستان‌ها از نیروهای انسانی مستعد و علاقه‌مند برخوردارند، اما نبود امکانات اولیه، فرسودگی سالن‌ها و زمین‌های ورزشی، و همچنین تخصیص ناکافی بودجه، اجازه بهره‌برداری کامل از این ظرفیت‌ها را نمی‌دهد.
یکی از مدیران که حاضر به ذکر نام خود در این گفتگو نشد در این خصوص می‌گوید: «ما سال‌هاست که از کمبود سالن سرپوشیده رنج می‌بریم. ورزشکار داریم، مربی هم هست، ولی فضای تمرین نیست. نتیجه‌اش می‌شود مهاجرت استعدادها به استان‌های دیگر.» این جمله به خوبی نمادی از گسست میان استعداد و پشتیبانی ساختاری است؛ پدیده‌ای که نه‌تنها مانع شکوفایی ورزشکاران می‌شود، بلکه حس بی‌اعتمادی به نهادهای متولی را نیز تقویت می‌کند.
از سوی دیگر، ناکارآمدی در توزیع اعتبارات و تمرکز آن در برخی از هیأت های خاص و یا مرکز استان، یکی دیگر از دغدغه‌های پرتکرار مدیران بود! در بسیاری از موارد هیأت های ورزشی از نبود منابع مالی مکفی و یا تجهیزاتی بی بهره‌اند، و فعالیت‌ها بیشتر به صورت خودجوش و با حمایت افراد داوطلب پیش می‌رود. این در حالی‌ست که استان‌هایی با شرایط مشابه، با بهره‌گیری از طرح‌های ملی و جذب سرمایه‌گذاری، توانسته‌اند وضعیت خود را تا حدودی بهبود بخشند. با این حال، امید به تغییر وجود دارد؛ آن‌هم اگر نگاه مدیریتی به ورزش، از دیدگاه صرفاً هزینه‌زا بودن فاصله بگیرد و به یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای سلامت، نشاط اجتماعی و حتی توسعه اقتصادی تبدیل شود.
فرهاد شیری
